Τα τρισδιάστατα εκτυπωμένα όπλα, γνωστά και ως «όπλα φαντάσματα», αποτελούν πλέον μία υπαρκτή και διαρκώς αυξανόμενη απειλή, και όχι απλώς σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Η εξέλιξη της τεχνολογίας των 3D εκτυπωτών, σε συνδυασμό με την ευκολία πρόσβασης σε ψηφιακά σχέδια και φθηνά υλικά, έχει ανοίξει τον δρόμο ώστε οποιοσδήποτε, σχεδόν από οποιοδήποτε σημείο του πλανήτη, να μπορεί να συναρμολογήσει ένα λειτουργικό πυροβόλο όπλο, χωρίς σειριακό αριθμό, χωρίς άδεια και χωρίς δυνατότητα ανίχνευσης από τις αρχές.
Σύμφωνα με ρεπορτάζ του BBC, μέσα κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook, το Instagram και το Telegram έχουν μετατραπεί σε ανεπίσημες πλατφόρμες διακίνησης εξαρτημάτων και σχεδίων για 3D εκτυπωμένα όπλα. Παρά τις προσπάθειες των τεχνολογικών εταιρειών να θέσουν περιορισμούς, σχετικές διαφημίσεις εμφανίζονται συχνά στους χρήστες. Οι αγγελίες αυτές οδηγούν σε ιδιωτικά κανάλια – κυρίως στο Telegram και στο WhatsApp – όπου προσφέρονται όπλα προς πώληση και αποστολή σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα που αναφέρεται στο δημοσίευμα του BBC είναι ο «Jessy», ένας ανώνυμος πωλητής στο Telegram, ο οποίος προσφέρθηκε να στείλει λαθραία τρισδιάστατα εκτυπωμένα όπλα στο Ηνωμένο Βασίλειο, έναντι 160 λιρών σε bitcoin. Η επικοινωνία ήταν άμεση και απλή, γεγονός που εγείρει ανησυχίες για το κατά πόσο τέτοιοι «πωλητές» έχουν πράγματι την πρόθεση ή τη δυνατότητα να παραδώσουν όπλα, ή εάν πρόκειται για απάτες. Σε κάθε περίπτωση, το γεγονός ότι λειτουργούν ανοιχτά μέσω των καναλιών της Meta και του Telegram αποκαλύπτει σοβαρά κενά στην παρακολούθηση και τον έλεγχο τέτοιων δραστηριοτήτων.
Η κατασκευή ενός όπλου δεν απαιτεί πλέον βιομηχανικό εξοπλισμό ή πρόσβαση σε στρατιωτικά υλικά. Τα σχέδια για τρισδιάστατα εκτυπωμένα όπλα, όπως το ημιαυτόματο FGC-9, είναι ελεύθερα διαθέσιμα στο διαδίκτυο. Πρόκειται για ένα όπλο που σχεδιάστηκε ώστε να μην εξαρτάται από εμπορικά διαθέσιμα εξαρτήματα, γεγονός που καθιστά σχεδόν αδύνατη την ανίχνευσή του από τις αρχές.
Ο Dr. Rajan Basra, ερευνητής στο King’s College του Λονδίνου, επισημαίνει ότι η ευκολία πρόσβασης σε αυτή τη γνώση μετατρέπει απλούς πολίτες σε κατασκευαστές όπλων. Η διαδικασία δεν απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις, ούτε ακριβό εξοπλισμό – μόνο έναν φθηνό 3D εκτυπωτή και βασικά υλικά, τα οποία μπορεί κανείς να προμηθευτεί εύκολα και ανώνυμα.
Το θέμα δεν είναι μόνο τεχνικό, αλλά και βαθιά ηθικό και νομικό. Υποστηρικτές της οπλοκατοχής στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπως ο δικηγόρος Matthew Larosiere, επιμένουν πως η διανομή των σχεδίων αυτών αποτελεί άσκηση του δικαιώματος στην ελευθερία της πληροφορίας. «Είναι απλώς πληροφορίες», δηλώνει.
Ωστόσο, η γραμμή ανάμεσα στη θεωρητική γνώση και στην πρακτική χρήση της γίνεται όλο και πιο δυσδιάκριτη, ειδικά όταν οι συνέπειες μπορεί να είναι φονικές. Η διαθεσιμότητα τέτοιων σχεδίων και η δυνατότητα άμεσης εφαρμογής τους χωρίς έλεγχο, θέτει σοβαρά ερωτήματα για την ασφάλεια των κοινωνιών και τον ρόλο των ρυθμιστικών αρχών.
Το παράδειγμα της Μιανμάρ
Η Μιανμάρ είναι, μέχρι στιγμής, η μόνη χώρα όπου έχει τεκμηριωθεί ευρεία χρήση 3D εκτυπωμένων όπλων σε πραγματικές στρατιωτικές συγκρούσεις. Αντιστασιακές ομάδες κατέφυγαν στην κατασκευή και χρήση εκατοντάδων FGC-9, καθώς η λύση αυτή αποδείχθηκε πολύ πιο προσιτή οικονομικά σε σύγκριση με την αγορά παραδοσιακών όπλων από τη μαύρη αγορά.
Ωστόσο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, η χρήση αυτών των όπλων τελικά περιορίστηκε, κυρίως λόγω έλλειψης υλικών και της εμφάνισης πιο ισχυρών όπλων, όπως αντιαρματικά ρουκετοβόλα (RPG) και πολυβόλα. Παρ’ όλα αυτά, το παράδειγμα της Μιανμάρ αποδεικνύει ότι τα 3D όπλα μπορούν να παίξουν ρόλο σε πραγματικές συγκρούσεις, έστω και σε περιορισμένη έκταση.
Καθώς η απειλή εξαπλώνεται, πολλές χώρες εξετάζουν νομοθετικά μέτρα για την ποινικοποίηση όχι μόνο της κατοχής τέτοιων όπλων, αλλά και της κατοχής ή διακίνησης των ψηφιακών τους σχεδίων. Ταυτόχρονα, γίνονται προσπάθειες να επιβληθούν τεχνολογικοί φραγμοί: εταιρείες που κατασκευάζουν 3D εκτυπωτές καλούνται να εφαρμόσουν λογισμικά περιορισμού, που θα εμποδίζουν την εκτύπωση εξαρτημάτων όπλων – όπως ήδη συμβαίνει με την απαγόρευση εκτύπωσης χαρτονομισμάτων σε παραδοσιακούς εκτυπωτές.
Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα αυτών των μέτρων αμφισβητείται έντονα. Η αποκέντρωση της τεχνολογίας, η ευκολία αναβάθμισης και τροποποίησης λογισμικών, και η δυνατότητα χρήσης «ανοιχτού κώδικα» λογισμικών, καθιστούν τους περιορισμούς εύκολα παρακάμψιμους για όσους διαθέτουν βασικές γνώσεις πληροφορικής.
Η εμφάνιση των 3D εκτυπωμένων όπλων ανατρέπει τα δεδομένα για την ασφάλεια, τη ρύθμιση της οπλοκατοχής και τα όρια της τεχνολογικής ελευθερίας. Σε έναν κόσμο όπου η κατασκευή ενός όπλου μπορεί να πραγματοποιηθεί στο τραπέζι της κουζίνας, η συζήτηση γύρω από τον έλεγχο, την ηθική και τη νομοθεσία καθίσταται πιο επιτακτική από ποτέ.
