Η TikTok Addiction Scale (κλίμακα εθισμού στο TikTok) είναι η πρώτη διεθνώς κλίμακα που έχει αναπτυχθεί ειδικά για να μετρά την εξάρτηση από τη δημοφιλή πλατφόρμα TikTok. Αυτή η κλίμακα αναπτύχθηκε από μια ομάδα ερευνητών του Εργαστηρίου Κλινικής Επιδημιολογίας του Τμήματος Νοσηλευτικής του ΕΚΠΑ, αποτελούμενη από τον Επίκουρο Καθηγητή Πέτρο Γαλάνη, την υποψήφια Διδάκτορα Αγλαΐα Κατσιρούμπα, το μέλος ΕΔΙΠ Ολυμπία Κωνσταντακοπούλου και τον υποψήφιο μεταδιδάκτορα Ιωάννη Μωύσογλου. Η μελέτη αυτή δημοσιεύθηκε στο περιοδικό AIMS Public Health και η κλίμακα που προέκυψε χρησιμοποιείται για να μετρά τις διαφορετικές διαστάσεις του εθισμού στο TikTok.
Η σημασία της TikTok Addiction Scale
Η ανάπτυξη αυτής της κλίμακας είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς, ενώ υπάρχουν διάφορες κλίμακες για τον εθισμό στα κοινωνικά δίκτυα γενικότερα, καμία από αυτές δεν εστιάζει αποκλειστικά στο TikTok, το οποίο έχει αναδειχθεί ως η πιο δημοφιλής πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως τα τελευταία χρόνια. Η νέα κλίμακα επιτρέπει στους ερευνητές να εστιάσουν με ακρίβεια στις επιπτώσεις του TikTok, εντοπίζοντας άτομα που ενδέχεται να διατρέχουν κίνδυνο εθισμού.
Διαστάσεις της TikTok Addiction Scale
Η TikTok Addiction Scale μετράει έξι βασικές διαστάσεις του εθισμού, που είναι οι εξής:
- Συνεχής ενασχόληση (Salience): Η τάση να γίνεται η χρήση του TikTok το επίκεντρο της καθημερινής ζωής του ατόμου, όπου η σκέψη για την πλατφόρμα καταλαμβάνει μεγάλο μέρος του χρόνου του.
- Μεταβολή της διάθεσης (Mood modification): Η αλλαγή της διάθεσης ως αποτέλεσμα της χρήσης του TikTok, είτε θετική (ευφορία) είτε αρνητική (κατάθλιψη ή άγχος), που ενδέχεται να ενισχύει την ανάγκη για συχνή χρήση της πλατφόρμας.
- Ανοχή (Tolerance): Η ανάγκη να χρησιμοποιεί κανείς το TikTok για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ή να αναζητεί πιο έντονα ερεθίσματα από την πλατφόρμα για να νιώσει ικανοποίηση, καθώς όπως συμβαίνει με άλλους τύπους εθισμού, ο αρχικός ενθουσιασμός μειώνεται με τον χρόνο.
- Συμπτώματα στέρησης (Withdrawal symptoms): Η παρουσία άγχους, ανησυχίας ή νευρικότητας όταν δεν είναι δυνατή η πρόσβαση στο TikTok, ή όταν το άτομο προσπαθεί να περιορίσει τη χρήση του χωρίς επιτυχία.
- Συγκρούσεις (Conflict): Η σύγκρουση με άλλες δραστηριότητες ή σχέσεις λόγω της υπερβολικής ενασχόλησης με το TikTok. Μπορεί να περιλαμβάνει προβλήματα στη δουλειά, τη σχολική ζωή, ή κοινωνικές σχέσεις εξαιτίας της υπερβολικής χρήσης της πλατφόρμας.
- Υποτροπή (Relapse): Η επιστροφή στη χρήση του TikTok μετά από προσπάθειες περιορισμού ή διακοπής, ή η αδυναμία του ατόμου να μειώσει τη χρήση του.
Η κλίμακα περιλαμβάνει 15 ερωτήσεις που αφορούν αυτές τις έξι διαστάσεις και απαιτεί περίπου 3-4 λεπτά για να απαντηθούν. Η απλότητα και η σύντομη διάρκεια της διαδικασίας την καθιστούν πολύτιμο εργαλείο για ερευνητές και κλινικούς επαγγελματίες.
Εφαρμογή της TikTok Addiction Scale
Η TikTok Addiction Scale είναι ιδιαίτερα χρήσιμη για διάφορους λόγους:
- Ερευνητική Χρήση: Η κλίμακα δίνει στους ερευνητές ένα αξιόπιστο εργαλείο για να μετρήσουν και να μελετήσουν τον εθισμό στο TikTok σε διάφορους πληθυσμούς και ομάδες. Εξασφαλίζει επίσης ότι οι ερευνητές μπορούν να μελετήσουν τις επιπτώσεις του TikTok στην κοινωνία με εξειδικευμένο τρόπο.
- Κλινική Χρήση: Η κλίμακα μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε κλινικό επίπεδο για την έγκαιρη ανίχνευση ατόμων που ενδέχεται να διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εθισμού στο TikTok, επιτρέποντας την παροχή της κατάλληλης υποστήριξης και θεραπείας.
- Πρόληψη και Αντιμετώπιση: Η κλίμακα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη προγραμμάτων πρόληψης και αντιμετώπισης του εθισμού στο TikTok, καθώς και για την εκπαίδευση ατόμων που κινδυνεύουν από προβληματική χρήση της πλατφόρμας.
Στατιστικά και κοινωνική σημασία
Η TikTok Addiction Scale είναι κρίσιμη καθώς το TikTok έχει καταστεί η πιο δημοφιλής πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης παγκοσμίως, με το 20% του παγκόσμιου πληθυσμού να έχει λογαριασμό. Στην Ελλάδα, για παράδειγμα, το 33% των χρηστών του TikTok είναι κάτω από 25 ετών, με το 42% των χρηστών να αφιερώνει από 2 έως 4 ώρες την ημέρα στην πλατφόρμα. Αυτά τα νούμερα δείχνουν τη σοβαρότητα του προβλήματος και την ανάγκη για εργαλεία που να εντοπίζουν και να μετράνε τον εθισμό σε αυτή την πλατφόρμα.
Συμπεράσματα και σημασία για την υγεία
Η ανάπτυξη της TikTok Addiction Scale είναι ένα σημαντικό βήμα για την κατανόηση του εθισμού στην πλατφόρμα και τη δυνατότητα να παρέχεται πρώιμη διάγνωση και θεραπεία. Ειδικά καθώς το TikTok συνεχίζει να κερδίζει σε δημοτικότητα, είναι επιτακτική ανάγκη να αναγνωρίσουμε τις πιθανές αρνητικές επιπτώσεις της υπερβολικής χρήσης του και να λάβουμε προληπτικά μέτρα για την προστασία των χρηστών.
