Η μουσική εκφράζει την πεμπτουσία της ζωής και των γεγονότων της. Είναι ακριβώς αυτή η οικουμενικότητα που δίνει στη μουσική μια υψηλή αξία που λειτουργεί ως πανάκεια για τα βάσανά μας.
Της Τζάνι Άλαν
Πρόσφατα, ενώ βρισκόμουν στη Νέα Υόρκη, κάλεσα ένα ταξί. Όλο το όχημα πάλλονταν από ένα κομμάτι του Jay-Z. Το μπιτ ήταν τόσο δυνατό που η καρδιά μου άρχισε να μοιάζει με μπιτ μποξ. Όταν τα σφραγίσματα στα δόντια μου αισθάνθηκα σαν να ξεκολλούν, παρακάλεσα να με αφήσει να βγω έξω.
Ο ήχος είναι μια μορφή ενέργειας. Η ενέργεια αυτή μπορεί να ωφελήσει ή να βλάψει. Πριν από περισσότερο από 20 χρόνια, ο Δρ. Masaru Emoto, ένας Ιάπωνας επιστήμονας, άρχισε να ερευνά την επίδραση που έχει ο ήχος στο νερό. Αφού έπαιξε διάφορα είδη μουσικής πάνω στο νερό, πάγωσε τα μόρια του νερού σε τρυβλία Πέτρι.
Όταν τα τοποθέτησε κάτω από ένα μικροσκόπιο, μπορούσε κανείς να δει τη διαφορά μεταξύ των κρυστάλλων που είχαν σχηματιστεί στα σταγονίδια του νερού όταν έπαιξε Μπαχ, Μότσαρτ και Χαρντ ροκ. Στον Μπαχ και τον Μότσαρτ οι κρύσταλλοι δημιούργησαν ποικίλα και θαυμάσια συμμετρικά σχήματα, ενώ στο Χαρντ ροκ δε δημιουργήθηκε κανένα αρμονικό σχήμα παρά απλά ένα χάος.
Δεδομένου ότι η περισσότερη ζωντανή ύλη αποτελείται από υγρά -το σώμα μας αποτελείται κατά 60% από νερό– επηρεαζόμαστε κι εμείς από τους ήχους που ακούμε.
Τι σκέφτονταν οι αρχαίοι για τη μουσική
Στη “Δημοκρατία” του, ο Πλάτωνας λέει σε έναν άλλο φιλόσοφο, τον Γλαύκωνα, ότι «η μουσική εκπαίδευση είναι πάρα πολύ ωφέλιμη, επειδή ο ρυθμός και η αρμονία βρίσκουν τον δρόμο τους στα εσωτερικά μέρη της ψυχής, στα οποία θεμελιώνονται, μεταδίδοντας τη χάρη και κάνοντας την ψυχή αυτού που έχει εκπαιδευτεί σωστά χαριτωμένη ή αυτού που είναι δεν έχει εκπαιδευτεί σωστά, άχαρη».
Ο Πλάτων υποστήριζε ότι αυτή η εκπαίδευση ήταν η αληθινή εκπαίδευση του «εσωτερικού όντος». Για τον λόγο αυτό, κάποιος που εκπαιδεύεται με αυτόν τον τρόπο θα αντιλαμβανόταν πιο «οξυδερκώς τις παραλείψεις ή τα ελαττώματα στην τέχνη και τη φύση», και με αληθινό γούστο, θα «θα χαιρόταν, θα επαινούσε και θα δεχόταν στην ψυχή του το καλό».
Εν ολίγοις, θα γινόταν ευγενής και καλός. Ο Πλάτων παρατήρησε επίσης την επίδραση που είχε η μουσική στην κοινωνία της εποχής του.
Η μουσική, έλεγε, είναι ένας ηθικός νόμος. Παρατήρησε ότι «δίνει ψυχή στο σύμπαν, φτερά στο μυαλό και στην φαντασία, γοητεία στη θλίψη, ευθυμία και ζωή στα πάντα- είναι η ουσία της αρμονίας και ευνοεί όλα όσα είναι καλά, δίκαια και όμορφα».
Η λάθος μουσική βλάπτει ολόκληρη την πολιτεία
Ο Αριστοτέλης έλεγε ότι εφόσον η μουσική μεταδίδει συναισθήματα, η ανήθικη μουσική μπορεί να διαμορφώσει τον χαρακτήρα μας προς το χειρότερο. Ο άνθρωπος διαπνέεται από το ίδιο πάθος με τη μουσική που ακούει. «Αν για μεγάλο χρονικό διάστημα συνηθίζει να ακούει μουσική που διεγείρει ποταπά πάθη, ολόκληρος ο χαρακτήρας του θα διαμορφωθεί ανάλογα».
Σύμφωνα με ερευνητές του Πανεπιστημίου του Μιζούρι, η χιπ-χοπ, η ραπ και η ποπ μουσική προάγουν προβληματικές συμπεριφορές. Ανέλυσαν τους στίχους περισσότερων από 400 επιτυχιών του Billboard που κυκλοφόρησαν μεταξύ 2006 και 2016 για θέματα βίας, βωμολοχίας, μισογυνισμού και αναφορές στους ρόλους των φύλων.
Η καθηγήτρια Σίνθια Μ. Φρίσμπι προτείνει στους γονείς να συζητούν με τους εφήβους για το τι ακούνε και πώς αυτό επηρεάζει την ταυτότητά τους. Ένας από τους ερωτηθέντες στο ρεπορτάζ προειδοποίησε: «Εκτός από τη βία και την επιθετικότητα ή υπονοούμενα για έλεγχο και κτητικότητα (π.χ. “Είσαι δικός μου”, “Δε θα σε αφήσω ποτέ να φύγεις”) και ο συναισθηματικός εκβιασμός (“Δεν μπορώ να ζήσω χωρίς εσένα”) είναι πολύ συνηθισμένα και φαίνεται να μένουν στο υποσυνείδητο. Ωστόσο, είναι συχνά αυτές ακριβώς οι συμπεριφορές που οδηγούν στη βία και την κακοποίηση».
Η μουσική είναι σαν τη θρησκεία. Δεν είναι ποτέ ουδέτερη ως προς την πνευματική της κατεύθυνση.
Λέγεται ότι τελικά, όλες οι χρήσεις του τόνου και των μουσικών στίχων μπορούν να ταξινομηθούν ανάλογα με την πνευματική τους κατεύθυνση: προς τα πάνω ή προς τα κάτω.
Σκεφτείτε τους γρηγοριανούς ψαλμούς και πόσο τέλεια αντικατοπτρίζουν την αρχιτεκτονική των καθεδρικών ναών στους οποίους τραγουδήθηκαν.
Σκεφτείτε το μεγαλείο του “Μεσσία” του Χέντελ- ο ευγενής σκοπός του ήταν η δοξολογία του Ύψιστου Θεού. Πνευματικά, ανυψώνει τον ακροατή.
Όσο επικρατεί η μεγαλειώδης και όμορφη μουσική, τόσο θα ακμάζει ο πολιτισμός, τόσο πνευματικά όσο και υλικά.
*Η Jani Allan είναι Νοτιοαφρικανή δημοσιογράφος, αρθρογράφος, συγγραφέας.
