Η Βραζιλία φαίνεται να εντείνει τις προσπάθειές της για τον έλεγχο του περιεχομένου στα social media, εμπλέκοντας σε μια πρωτοβουλία ακόμη και τον δισεκατομμυριούχο φιλάνθρωπο Μπιλ Γκέιτς. Η κυβέρνηση συνεργάζεται με το Ίδρυμα Μπιλ και Μέλιντα Γκέιτς, με στόχο την ταχεία ανίχνευση και ενδεχόμενη ποινική δίωξη χρηστών που διαδίδουν περιεχόμενο θεωρούμενο “υβριστικό” ή επιθετικό.
Η πρωτοβουλία παρουσιάζεται ως μέτρο κατά της παραπληροφόρησης, αλλά η γλώσσα που χρησιμοποιείται αποκαλύπτει τον πυρήνα του προβλήματος: η έννοια της “αλήθειας” στον ψηφιακό χώρο μετατρέπεται σε εργαλείο ελέγχου, με τον κίνδυνο να περιοριστούν ελεύθερες, αλλά αμφιλεγόμενες, απόψεις. Το νέο σύστημα θα σαρώνει συνεχώς τις διαδικτυακές συνομιλίες και θα προωθεί τα «αποδεικτικά στοιχεία» στις αρχές για πιθανή ποινική δίωξη. Ήδη, έχουν καταγραφεί περιπτώσεις χρηστών που έλαβαν προειδοποιήσεις ή ακόμα και νομικές κυρώσεις για σχόλια που κρίθηκαν ανάρμοστα.
Η Βραζιλία έχει θεσπίσει αυστηρή νομοθεσία για την προστασία ευάλωτων κοινωνικών ομάδων. Το 2019, το Ανώτατο Ομοσπονδιακό Δικαστήριο αναγνώρισε ότι οι διακρίσεις κατά της ΛΟΑΤΚΙ κοινότητας συνιστούν μορφή «ρατσισμού», καθιστώντας την τρανσφοβία ποινικό αδίκημα. Έκτοτε έχουν διενεργηθεί υψηλού προφίλ έρευνες και διώξεις, με σοβαρές ποινές φυλάκισης για όσους παραβαίνουν τον νόμο. Στο πλαίσιο αυτό, η προσπάθεια κατά της διαδικτυακής παραπληροφόρησης εμφανίζεται ως συνέχεια μιας πολιτικής προστασίας της κοινωνίας, ιδιαίτερα σε κρίσιμα θέματα όπως η δημόσια υγεία, η πολιτική και η κοινωνική δικαιοσύνη.
Ωστόσο, η εμπλοκή ενός ιδιωτικού, διεθνούς ιδρύματος, όπως το Ίδρυμα Γκέιτς, εγείρει ερωτήματα για την ισορροπία μεταξύ ψηφιακής ασφάλειας και ατομικών δικαιωμάτων. Πόσο διαφανής είναι η συλλογή, η ανάλυση και η κοινοποίηση των δεδομένων; Ποιοι καθορίζουν τι συνιστά «υβριστικό» ή «τοξικό» περιεχόμενο; Και, πάνω απ’ όλα, ποιοι διασφαλίζουν ότι η κρατική παρέμβαση δεν θα μετατραπεί σε ευρεία λογοκρισία;
Η συνεργασία με τον Γκέιτς προσφέρει τεχνολογικά εργαλεία για την παρακολούθηση και τον έλεγχο περιεχομένου, αλλά η εμπλοκή ιδιωτικών φορέων σε κρατικές λειτουργίες αστυνόμευσης εγείρει ηθικά και πολιτικά ζητήματα. Η Βραζιλία αντιμετωπίζει αυξανόμενες προκλήσεις από διαδικτυακές συγκρούσεις, με χιλιάδες αναφορές μηνιαίως για επιθετικό περιεχόμενο. Η λύση της μαζικής παρακολούθησης μπορεί να περιορίσει τις ακραίες περιπτώσεις, αλλά ταυτόχρονα ανοίγει το δρόμο για περιορισμούς στη δημόσια συζήτηση, στην πολιτική κριτική και στην ελεύθερη έκφραση.
Η πρόκληση είναι σαφής: πώς μπορεί μια δημοκρατία να προστατεύσει τους πολίτες από μίσος και παραπληροφόρηση χωρίς να εκχωρήσει υπερβολική εξουσία στον κρατικό ή ιδιωτικό έλεγχο; Η Βραζιλία, με τη νέα αυτή πρωτοβουλία, βρίσκεται στο επίκεντρο μιας διεθνούς συζήτησης για την ισορροπία ανάμεσα στην ασφάλεια και την ελευθερία στον ψηφιακό κόσμο. Και το αποτέλεσμα αυτής της εξίσωσης θα καθορίσει το μέλλον της διαδικτυακής κοινωνίας της χώρας για τις επόμενες δεκαετίες.
