Αβεβαιότητα επικρατεί στην αγορά σχετικά με τις επιπτώσεις ενός ενδεχόμενου «εμπορικού πολέμου» μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, λόγω της επιβολής δασμών σε διάφορα προϊόντα. Η επιβολή 25% δασμού στο χάλυβα και το αλουμίνιο, που ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ, αποτελεί το πρώτο πλήγμα, με ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική βιομηχανία, καθώς το αλουμίνιο και τα προϊόντα αλουμινίου είναι από τα σημαντικότερα εξαγώγιμα προϊόντα της χώρας προς τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Στατιστικής Αρχής, οι εξαγωγές αλουμινίου το 2024 ανήλθαν σε 136,2 εκατομμύρια ευρώ.
Αντιμέτωπο με αυτή την νέα κατάσταση, το Διοικητικό Συμβούλιο του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Πειραιά (ΕΒΕΠ) προχώρησε σε εκτίμηση των επιπτώσεων, με στόχο να αξιολογήσει τις συνέπειες από την κλιμάκωση του εμπορικού πολέμου που προκάλεσε ο Αμερικανός πρόεδρος. Σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις, οι ελληνικές εξαγωγές προς τις ΗΠΑ το 2024 ανήλθαν σε περίπου 2,2 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές από τις ΗΠΑ έφτασαν το 1,5 δισ. ευρώ, δημιουργώντας ένα πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο της χώρας.
Παρά το γεγονός ότι οι ΗΠΑ απορροφούν μόλις το 4,8% των συνολικών εξαγωγών της Ελλάδας, παραμένουν σημαντική αγορά, καταλαμβάνοντας την πέμπτη θέση μετά την Ιταλία (με εξαγωγές 6,3 δισ. ευρώ), τη Βουλγαρία και τη Γερμανία. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ περιλαμβάνουν κυρίως ορυκτά καύσιμα, ορυκτά λάδια και προϊόντα αυτών (551,06 εκατομμύρια ευρώ), ακολουθούμενα από παρασκευάσματα λαχανικών, ξηρών καρπών και φρούτων (363,4 εκατομμύρια ευρώ). Οι εξαγωγές γαλακτοκομικών και ελαιολάδου είναι μικρότερες, φτάνοντας τα 74,9 εκατομμύρια ευρώ και 74,8 εκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα.
Το ΕΒΕΠ τονίζει ότι, εάν επιβληθούν δασμοί 10% σε όλα τα προϊόντα που εισάγουν οι ΗΠΑ από χώρες της ΕΕ, περιλαμβανομένων και των ελληνικών προϊόντων, τα ελληνικά προϊόντα θα πωλούνται 7% ακριβότερα στην αμερικανική αγορά. Αυτό θα μειώσει τη ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων σε σχέση με εκείνα από άλλες γειτονικές χώρες, που δεν υπόκεινται στους νέους δασμούς.
Πέρα από τις άμεσες συνέπειες, υπάρχουν και έμμεσες επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία. Σύμφωνα με μελέτη της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδος (ΕτΕ), η ελληνική οικονομία μπορεί να μην εκτεθεί άμεσα στους δασμούς, ωστόσο θα υποστεί έμμεσο πλήγμα μέσω των χωρών της ευρωζώνης, οι οποίες είναι οι κύριοι εμπορικοί εταίροι μας. Ιδιαίτερα, η Γερμανία και η Ιταλία, οι οποίες ενδέχεται να δουν μειωμένα έσοδα από τις εξαγωγές τους, μπορεί να περιορίσουν τις εισαγωγές τους από την Ελλάδα. Εάν αυτή η τάση επιβεβαιωθεί, το ΑΕΠ της χώρας αναμένεται να μειωθεί κατά 0,4% το 2026 και οι συνολικές εξαγωγές να μειωθούν κατά 1,7%, οδηγώντας τις ελληνικές επιχειρήσεις στην αναζήτηση νέων αγορών.
Υπάρχουν και θετικά σενάρια που εξετάστηκαν από το ΕΒΕΠ. Ένα από αυτά είναι η εκτίμηση για μείωση κατά 10% της τιμής του πετρελαίου, εφόσον επιβεβαιωθούν οι προβλέψεις για υποτίμηση του δολαρίου έναντι του ευρώ. Αυτό θα μπορούσε να περιορίσει τις επιπτώσεις των δασμών στην ελληνική οικονομία κατά 50%, με πιθανή επίπτωση στο ΑΕΠ της χώρας -0,2%.
Ωστόσο, ένα σημείο που δεν έχει ληφθεί υπόψη από το ΕΒΕΠ είναι η σημαντική πτώση των ναύλων διαμετακόμισης, παρά το γεγονός ότι η κατάσταση στο θέμα των διελεύσεων πλοίων από την Ερυθρά Θάλασσα και το Σουέζ δεν έχει εξομαλυνθεί πλήρως. Εάν η κατάσταση αυτή βελτιωθεί, θα μπορούσε να απορροφήσει μέρος των επιπτώσεων από τους δασμούς, αποφεύγοντας την πλήρη μετακύλιση τους στην τελική κατανάλωση.
Ο Παγκόσμιος Δείκτης Εμπορευματοκιβωτίων (Drewry), ο οποίος καταγράφει τις μεταβολές στις ναυτιλιακές τιμές, ακολούθησε πτωτική πορεία από το περυσινό καλοκαίρι και, στις 6 Φεβρουαρίου, διαμορφώθηκε στα 3.273 δολάρια ανά FEU (κοντέινερ 40 ποδιών, το οποίο μπορεί να χωρέσει 20-24 παλέτες με συνολικό βάρος 26.730 κιλών). Αυτή η πτώση είναι σημαντική, καθώς τον Ιούλιο του 2024 ο δείκτης είχε φτάσει στα 5.937 δολάρια ανά FEU, σημειώνοντας μείωση της τάξης του 44,8% μέσα σε αυτό το διάστημα.
Ωστόσο, ο δείκτης αυτός αποτυπώνει μια μέση τιμή, ενώ στην πραγματικότητα τα κόστη σε συγκεκριμένες γραμμές παρουσίαζουν μεγάλες διαφοροποιήσεις. Για παράδειγμα, στη γραμμή Σαγκάη-Γένοβα, το κόστος που ήταν 7.727 δολάρια ανά FEU, έχει μειωθεί στα 4.236 δολάρια, καταγράφοντας πτώση 45,17%. Αντίστοιχα, στη γραμμή Σαγκάη-Ρότερνταμ, το κόστος από 8.257 δολάρια έχει περιοριστεί στα 3.125 δολάρια, σημειώνοντας μείωση κατά 62,15%.
Σε σχέση με τις συνέπειες του εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και ΕΕ, το ΕΒΕΠ (Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά) καλεί την ελληνική κυβέρνηση να διαφυλάξει την ουδετερότητα του Πειραιά, ώστε το εμπορικό λιμάνι της χώρας να μην εμπλακεί στον «πόλεμο των δασμών». Το ΕΒΕΠ τονίζει την ανάγκη να αποφευχθεί ο Πειραιάς να θεωρηθεί ως η «κερκόπορτα» των κινεζικών εξαγωγών προς την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Ειδικότερα, υπενθυμίζεται ότι στο παρελθόν, το εμπόριο έχει αναζητήσει «κερκόπορτες» για να παρακάμψει τους δασμούς, γεγονός που έχει προκαλέσει παράπλευρες απώλειες και ωφέλειες, φαινόμενο που γνωρίζεται καλά στον Πειραιά.
Ο πρόεδρος του ΕΒΕΠ, Βασίλης Κορκίδης, σε δήλωσή του αναφέρει πως είναι επιθυμητό να επικρατήσει η λογική στις διαπραγματεύσεις για να αποφευχθεί ένας νέος κύκλος «οφθαλμός αντί οφθαλμού και οδόντας αντί οδόντος» στον πρώτο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο του 21ου αιώνα. Προσθέτει επίσης ότι πρέπει να γίνει κατανοητό ότι, ενώ ο προορισμός των εισαγωγών μπορεί να αλλάξει πιο εύκολα, η προέλευση των εξαγωγών είναι πολύ πιο δύσκολο να διαφοροποιηθεί. Παρά την αδυναμία να υπολογιστούν ακριβώς οι συνέπειες από τους δασμούς που επιβάλλουν οι ΗΠΑ, είναι βέβαιο ότι η πολιτική των δασμών πλήττει το εμπόριο, την παραγωγή και τους καταναλωτές στην Ελλάδα και την Ευρώπη.
