Η επιστημονική έρευνα σχετικά με τα «κύτταρα-ζόμπι» έχει προσφέρει νέα δεδομένα που επανακαθορίζουν τον τρόπο που κατανοούμε τη γήρανση και τη θεραπεία των ηλικιακών ασθενειών. Αυτά τα κύτταρα, αν και τεχνικά “γερασμένα”, συνεχίζουν να παραμένουν στο σώμα, χωρίς να εκτελούν τις φυσιολογικές τους λειτουργίες. Αν και η παρουσία τους μπορεί να επιταχύνει τη διαδικασία γήρανσης και να προκαλέσει φλεγμονές, μερικές φορές φαίνεται να παίζουν και θετικό ρόλο στην ίαση. Αυτή η αμφιλεγόμενη συμπεριφορά τους καθιστά απαραίτητη τη διαφοροποίηση των τύπων των γηρασμένων κυττάρων, για να επιτευχθεί πιο ακριβής και αποτελεσματική θεραπεία.
Μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Science Advances αποκάλυψε ότι τα «κύτταρα-ζόμπι» στο δέρμα δεν είναι όλα τα ίδια. Μέσα από τη χρήση Τεχνητής Νοημοσύνης και ειδικών βαφών, οι επιστήμονες κατάφεραν να εντοπίσουν τρία διαφορετικά υποείδη αυτών των κυττάρων. Τα κύτταρα αυτά δεν είναι απλώς «νεκρά», αλλά έχουν διαφορετικά σχήματα, λειτουργίες και συμπεριφορές ανάλογα με το υποείδος τους. Το γεγονός αυτό δίνει τη δυνατότητα στους επιστήμονες να εστιάσουν μόνο στα επιβλαβή κύτταρα και να τα απομακρύνουν, αφήνοντας τα χρήσιμα αλώβητα.
Η έρευνα περιλάμβανε 50 δότες, με την ηλικία τους να κυμαίνεται από 20 έως 90 ετών. Μέσω αλγορίθμων Τεχνητής Νοημοσύνης, αναλύθηκαν 87 διαφορετικές παραμέτροι των κυττάρων και εντοπίστηκαν 11 διαφορετικοί τύποι κυττάρων, από τους οποίους τρεις ήταν γερασμένα. Η πιο ενδιαφέρουσα ανακάλυψη ήταν ότι το υποείδος C10 των γερασμένων κυττάρων εμφανιζόταν πιο συχνά σε ηλικιωμένα άτομα, ενώ άλλοι τύποι είχαν διαφορετική συμπεριφορά και συχνότητα.
Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ειδικούς παράγοντες (σενόλυτικά φάρμακα) για να εξουδετερώσουν αυτά τα κύτταρα. Το φάρμακο dasatinib σε συνδυασμό με την κουερκετίνη (quercetin) φάνηκε να είναι αποτελεσματικό στην εξόντωση ενός συγκεκριμένου υποείδους (C7), ενώ δεν είχε σημαντική επίδραση στο υποείδος C10, που εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία. Αυτό δείχνει ότι η χρήση ενός «ενιαίου» φαρμάκου για όλα τα γηρασμένα κύτταρα δεν είναι αποτελεσματική, αφού κάθε τύπος κυττάρου μπορεί να απαιτεί διαφορετική προσέγγιση.
Επιπτώσεις στη γήρανση και στον καρκίνο
Η κατανόηση των υποτύπων αυτών των κυττάρων έχει σημαντικές προεκτάσεις στην καταπολέμηση ασθενειών που σχετίζονται με τη γήρανση, όπως ο διαβήτης, η γεροντική άνοια και άλλες. Επιπλέον, στον τομέα της ογκολογίας, υπάρχουν ήδη πειραματικές μέθοδοι που στοχεύουν την “κατάρρευση” καρκινικών κυττάρων, μετατρέποντάς τα σε «ζόμπι», προκειμένου να σταματήσει η ανεξέλεγκτη ανάπτυξή τους. Ωστόσο, αυτά τα κύτταρα, αν δεν αφαιρεθούν, ενδέχεται να προκαλέσουν περισσότερη βλάβη μετά από θεραπείες όπως η χημειοθεραπεία.
Η ανακάλυψη των υποτύπων των γερασμένων κυττάρων είναι κρίσιμη για τη νέα θεραπευτική προσέγγιση, τη λεγόμενη senotherapy, η οποία στοχεύει στην απομάκρυνση μόνο των επιβλαβών γερασμένων κυττάρων, ενώ τα «χρήσιμα» κυτταρικά υπολείμματα παραμένουν ανέπαφα, εξασφαλίζοντας έτσι τη βελτιστοποίηση της υγείας και της διαδικασίας ίασης.
Η επόμενη πρόκληση είναι να μελετηθούν αυτά τα κύτταρα σε πραγματικούς ιστούς του οργανισμού και όχι μόνο σε εργαστηριακές συνθήκες. Οι επιστήμονες ελπίζουν ότι οι τεχνολογίες που ανέπτυξαν θα επιτρέψουν την ακριβή επιλογή φαρμάκων και θεραπειών για κάθε ασθενή, με σκοπό την καλύτερη πρόγνωση στην αντιμετώπιση των ηλικιακών ασθενειών και άλλων παθήσεων. Η δυνατότητα να στοχεύσουμε και να «σκουπίσουμε» τα επιβλαβή κύτταρα χωρίς να επηρεάζουμε τα υγιή ανοίγει νέους ορίζοντες στην ιατρική και στη βιολογία της γήρανσης.
Εν κατακλείδι, αυτή η έρευνα αναδεικνύει τη σημασία της διαφοροποιημένης προσέγγισης στη γήρανση και τις ασθένειες που σχετίζονται με αυτήν, υπογραμμίζοντας τη δυναμική της επιστήμης και της τεχνολογίας στην υγειονομική φροντίδα του μέλλοντος.
